Siwsäwi
“JAN   WALT’ÄWIR  
PURIÑA”
                        (Qillqt’iri: Edwin Usquiano Quispe)
Nayarapachanakanxa,  khaysa 
Achiri  jach’a  markax 
wali  suma  markapunitaynawa, kunayman  uywanakani,  yapunakani,  
walja  qullunakani,   jawiranakani,  uka 
pampanakas   wali  ch’uxñakirakiw  uñtasirakiritayna.  Ukampirus 
uka  ayllun  qamasir 
jaqinakax  wali  suma 
quli  chuymanipxanäwa,  ukhamarakiw 
jupanakax  uywanaka,  ch’uqinaka, kunayman  yänak 
aljt’asisaw  kuna  muxsa 
achunaks  alt’asipxarakiritayna.
Maysatuqitxa, uka  markanx   wasäx 
markat  jutir  jaqinakas 
qamapxarakiritaynawa. 
Ukhamipanx,  
uka  markanx  Rubén 
Costas  sata  sutin tatax 
qamasirakïnwa, uka  chachax  khaysa 
Santacruz  junt’u  markat 
Achiri  markar  qamasir 
jutarakitayna. Jupax  wali  suma 
qamaskasinw  mä  urux 
juchachasïsin   jan  walt’añar puritayna, ukat   Achiri 
markankïr  jaqinakax Rubén Costas
uñjasax wali  phiñasipxarakitayna.  Ukham 
uñjasax  uka  chachax 
janiw  kun  lurt’añs 
yatkarakïnti,  ukat  mä 
urux  uka  tatax  
jaltañ amtatayna.  
Ukham  iskapkasinx 
uka  paschp  markatx 
mä  jisk’a  imill 
kunw  irpasiwayatayna,  uka 
jisk’a  imillan  sutipax 
Sabina  satänwa.  Ukampirirus 
uka  yatisax  achiri 
markankïr  jaqinakax  juk’ampiw 
wali  phiñasipxarakitayna.  
Rubén 
Costas  chachax  Chukiyaw  
jach’a  markakamaw  jisk’a 
imill  irpt’atax  purirakitayna. Purisinx  uka 
chachax wasa  sutimpiw  jach’a 
markanx  jaqinakampix  uñt’ayasxarakitayna, Samuel  Costas  
sata  sutini, jan  wasa 
jaqinakamp  katjayasiñataki. Qhipatuqirux  uka  
jisk’a   imillax   wali  
suma  yatiqawinakarurakiw  sararakiritayna,  suma  
jach’a   p’iqiniñataki.  Samuel 
chacharakiw  ukxa  yatichayarakitayna.  Ukham 
jach’a   tawaquxasinx  mä 
pasiñ  chachampiw  uñt’asirakitayna,  uka 
waynax  Erwin  Sánchez 
satarakinawa,  uka  paninix 
wali  munasiñarurakiw   puripxatayna, ukham  uñt’asxasinx 
jupanakax  jaqichasiñaruw  puripxarakïna.  Ukatx 
panin  qamkasinx  mä 
wawanipxarakinawa,  uka  wawapax 
Roberto  de  la  Cruz  Costas  Cuellar 
sata  sutincht’atarakitaynawa. 
Erwin Sánchez  chachax 
mä  qamir  utjawin yuririrakitaynawa,  ukatx uka 
waynax  wasa  tawaqump 
panichatarakinawa,  uka  yatisax 
Sabina  Cuellar  tawaqux 
qulla   umantasisinw  wirap 
apaqasirakïnxa,  jiwxipanx  Samuel 
Costas  chachakiw  uka 
jisk’a  wawapx   uñxarakinaxa,   ukat 
qhiparux    janiw  kuns 
kamacht’añ  yatkarakinati,  jupapachakirakiw    juchanchasirakinax  Sabinar 
apanitapatxa,  ukat  jiwxipan 
jupax   qulla  umantasisarakiw  Sabin 
kipka jiwañar 
puriwayxarakitaynaxa.
Qhipa 
tuqirux  uka  jisk’a 
wawax  Altu  pat 
markanrakiw  jilsurakina,  jupax 
janiw  khitits  kawkit 
jutats  amuyaskarakinati,  ukat 
Confederación  Obrera  Boliviana (COB) ukankir  jaqinakarakiw 
uywasipxarakïna,  ukat  jupanakax sapxarakinaw  suman sutimax    Roberto de 
la  Crusawa sasina,  ukat 
wali  waynaptxasinx  jupax 
wali  p’iqinchirixarakinaw  uka 
Altu  pat  jach’a 
markanxa.
Kunawsatix 
wali  waynaxan  ujkax 
mä  tawaqumpiw  uñt’asirakitaynax uka  tawaqux 
pä  tunk   maranirakinw 
Remediosa  Losa  sata 
awil   tawaqu.  Ukat 
mä  arumax jupanak  paninix 
plaza  Murillo  ukanw 
wali  munasiñarux  purirakitayna,  mä 
juk’a  pacharux  Remediosa 
Losan  munasiriparakiw  wali 
khumantat  jamp’atisiskirpach  uñjarakitayna,  uka 
nayra  munasiripax  Senado 
uksatuqinrakw  irnaqarakïnxa.
Robertox  ukjam  uñjasax 
walipunirakiw  maysa  tuqirux   
t’ijtawayarakitayna. 
Uka 
Roberto  chachax  wali 
jach’a   ch’axwañanakarurakiw  sarañ 
yatirakitaynaxa,  jupax  Felipe 
Quispe  mallku  chikaw 
tuqinakatx  wali  chaxwarakitayna,  ukjamat qhipirix   jupax 
taxpach  prefectunakampiw  ch’axwañarux 
purirakitaynaxa, uka  qhipanx  Juan de Granado  jaqimpiw 
phusilap 
illapt’ayasirakitayna,  ukat  jupax 
jan  mayampitak  chhaqtawayxarakitayna,  ujkaruw 
aka  siwsawix  tukt’ayaraki.
Amuyt’äwi: janiw jamasat k’arisis
sarnaqañäkiti, janirakiw wali wal tukuñäkisa, qhip nayr uñtasaw sartaña, kuna
ixwanakas ist’añapuniwa.
Aka siwsäwix
jiwasanakan amuyt’asiñasatak qillqt’atawa.