miércoles, 21 de agosto de 2013

CUENTO EN AYMARA - Siwsäwi “JAN WALT’ÄWIR PURIÑA”


Siwsäwi
JAN   WALT’ÄWIR   PURIÑA
                        (Qillqt’iri: Edwin Usquiano Quispe)

Nayarapachanakanxa,  khaysa  Achiri  jach’a  markax  wali  suma  markapunitaynawa, kunayman  uywanakani,  yapunakani,   walja  qullunakani,   jawiranakani,  uka  pampanakas   wali  ch’uxñakirakiw  uñtasirakiritayna.  Ukampirus  uka  ayllun  qamasir  jaqinakax  wali  suma  quli  chuymanipxanäwa,  ukhamarakiw  jupanakax  uywanaka,  ch’uqinaka, kunayman  yänak  aljt’asisaw  kuna  muxsa  achunaks  alt’asipxarakiritayna. Maysatuqitxa, uka  markanx   wasäx  markat  jutir  jaqinakas  qamapxarakiritaynawa.

Ukhamipanx,   uka  markanx  Rubén  Costas  sata  sutin tatax  qamasirakïnwa, uka  chachax  khaysa  Santacruz  junt’u  markat  Achiri  markar  qamasir  jutarakitayna. Jupax  wali  suma  qamaskasinw    urux  juchachasïsin   jan  walt’añar puritayna, ukat   Achiri  markankïr  jaqinakax Rubén Costas uñjasax wali  phiñasipxarakitayna.  Ukham  uñjasax  uka  chachax  janiw  kun  lurt’añs  yatkarakïnti,  ukat    urux  uka  tatax   jaltañ amtatayna. 

Ukham  iskapkasinx  uka  paschp  markatx    jisk’a  imill  kunw  irpasiwayatayna,  uka  jisk’a  imillan  sutipax  Sabina  satänwa.  Ukampirirus  uka  yatisax  achiri  markankïr  jaqinakax  juk’ampiw  wali  phiñasipxarakitayna. 

Rubén  Costas  chachax  Chukiyaw   jach’a  markakamaw  jisk’a  imill  irpt’atax  purirakitayna. Purisinx  uka  chachax wasa  sutimpiw  jach’a  markanx  jaqinakampix  uñt’ayasxarakitayna, Samuel  Costas   sata  sutini, jan  wasa  jaqinakamp  katjayasiñataki. Qhipatuqirux  uka   jisk’a   imillax   wali   suma  yatiqawinakarurakiw  sararakiritayna,  suma   jach’a   p’iqiniñataki.  Samuel  chacharakiw  ukxa  yatichayarakitayna.  Ukham  jach’a   tawaquxasinx    pasiñ  chachampiw  uñt’asirakitayna,  uka  waynax  Erwin  Sánchez  satarakinawa,  uka  paninix  wali  munasiñarurakiw   puripxatayna, ukham  uñt’asxasinx  jupanakax  jaqichasiñaruw  puripxarakïna.  Ukatx  panin  qamkasinx    wawanipxarakinawa,  uka  wawapax  Roberto  de  la  Cruz  Costas  Cuellar  sata  sutincht’atarakitaynawa.

Erwin Sánchez  chachax    qamir  utjawin yuririrakitaynawa,  ukatx uka  waynax  wasa  tawaqump  panichatarakinawa,  uka  yatisax  Sabina  Cuellar  tawaqux  qulla   umantasisinw  wirap  apaqasirakïnxa,  jiwxipanx  Samuel  Costas  chachakiw  uka  jisk’a  wawapx   uñxarakinaxa,   ukat  qhiparux    janiw  kuns  kamacht’añ  yatkarakinati,  jupapachakirakiw    juchanchasirakinax  Sabinar  apanitapatxa,  ukat  jiwxipan  jupax   qulla  umantasisarakiw  Sabin  kipka jiwañar  puriwayxarakitaynaxa.

Qhipa  tuqirux  uka  jisk’a  wawax  Altu  pat  markanrakiw  jilsurakina,  jupax  janiw  khitits  kawkit  jutats  amuyaskarakinati,  ukat  Confederación  Obrera  Boliviana (COB) ukankir  jaqinakarakiw  uywasipxarakïna,  ukat  jupanakax sapxarakinaw  suman sutimax    Roberto de  la  Crusawa sasina,  ukat  wali  waynaptxasinx  jupax  wali  p’iqinchirixarakinaw  uka  Altu  pat  jach’a  markanxa.

Kunawsatix  wali  waynaxan  ujkax    tawaqumpiw  uñt’asirakitaynax uka  tawaqux    tunk   maranirakinw  Remediosa  Losa  sata  awil   tawaqu.  Ukat    arumax jupanak  paninix  plaza  Murillo  ukanw  wali  munasiñarux  purirakitayna,    juk’a  pacharux  Remediosa  Losan  munasiriparakiw  wali  khumantat  jamp’atisiskirpach  uñjarakitayna,  uka  nayra  munasiripax  Senado  uksatuqinrakw  irnaqarakïnxa. Robertox  ukjam  uñjasax  walipunirakiw  maysa  tuqirux    t’ijtawayarakitayna.

Uka  Roberto  chachax  wali  jach’a   ch’axwañanakarurakiw  sarañ  yatirakitaynaxa,  jupax  Felipe  Quispe  mallku  chikaw  tuqinakatx  wali  chaxwarakitayna,  ukjamat qhipirix   jupax  taxpach  prefectunakampiw  ch’axwañarux  purirakitaynaxa, uka  qhipanx  Juan de Granado  jaqimpiw  phusilap  illapt’ayasirakitayna,  ukat  jupax  jan  mayampitak  chhaqtawayxarakitayna,  ujkaruw  aka  siwsawix  tukt’ayaraki.

Amuyt’äwi: janiw jamasat k’arisis sarnaqañäkiti, janirakiw wali wal tukuñäkisa, qhip nayr uñtasaw sartaña, kuna ixwanakas ist’añapuniwa.

Aka siwsäwix jiwasanakan amuyt’asiñasatak qillqt’atawa.

No hay comentarios:

Publicar un comentario