LUGARES SAGRADOS EN LA PAZ 'CHUQI YAPU MARKAN WAK’ANAKA'

CHUQI YAPU MARKAN WAK’ANAKA

Qillqiri: jilata, Edwin Usquiano Quispe

(aymar ar yatintapxañani)

‘aprendamos la lengua aymara’

Chuqi Yapu Markan kimsa tunk wak’anakaw utji. Uka wak’anakax qullunakana, qarqanakana, uma jalsunakana, ukhamaraki, kawkhanay jayar uñtañanakax utjch ujkanakanw utji. Ukampirusa, ukachiqanakax jaqinakan wali yäqatapuniwa. Kunalaykutixa, ukawjanakaruw waxt’ax luqtaña. Ukhamarakiwa, jaqinakax uka wak’anakarux  walipuniw alkulampix ch’allasipxi. Taqi ukanakaxa, askinjam taqi kunas utjañapatakiw phuqapxi.

Uka wak’anakarux pachaparjamaw kuna luqtäwinakas phuqañaraki. Jilpachaxa, llump’aqa, lakan phaxsi satarakiwa, uka pachanw luqtapxi. Luqtasaxa, taqi chuymaw yänakx jikxatapxarakispa, taqi kunas askikirakispawa. Ukataw uka wak’anakarux mayt’asipxaraki. Kunapachay uka wak’ar yäqañx qalltsna ujkatxa, sapa maraw luqtax uka wak’atakix wakiyaña. Janit ukhamasp ujkaxa, kuna chijis arkasikirakispawa.

Uka wak’anakax aknïrinakaspawa: Wak’a Jisk´a Waraquni, Wak’a Curva del Diablo, Wak’a Jach’a Apacheta, Wak’a Jach’a  Qullu, Wak’a El Calvario (Apacheta), Wak’a 27 de mayo, Wak’a Alto Pampahasi, Wak’a Apacheta Pukara, Wak’a K’ili K’ili, Wak’a Awki Qullu (Muela del Diablo), Wak’a Wallatani Qullu, Wak’a Sami Alpacoma, Wak’a Wara Warani, Wak’a Murmuntani, Wak’a Chinchaya Qullu, Wak’a Mama Lorenza, Wak’a Tata Lorenzo; ujkaruxa,  Wak’a Valle de la Luna. Taqi uka wak’anakaruw Chuqi Yapun jakasirinakax askinkañatakix wakiyapxaspa.

Mä wawak qhip nayr uñtas sartasipxañani

Jallalla qullasuy marka…